DEĞİŞMEYE İSTEKLENDİRİCİ GÖRÜŞME YÖNTEMİ (MOTİVASYONEL GÖRÜŞME)
Bazen etrafımızda davranışları, tutumları ve bulundukları durumların değişmesi gerektiğine yönelik birtakım insanların olduğunu düşünürüz. Üstelik bu insanların geçmişte değişmeyi deneyip başarısız olduklarını bundan ötürü de değişmeye yönelik nedenlerinin azaldığını ve isteklerinin ortadan kalktığını bilmeden yaparız bunu. Peki bu kişilerde değişim gerçekleştirmek mümkün müdür? Değişmeye yönelik süreç nasıl yapılandırılır? Sorularına ruh sağlığı hizmeti alanında eğitim gören ve görev alan herkes tarafından kullanılabilecek başucu kitap niteliği taşıyan, Prof.Dr.Ertuğrul KÖROĞLU tarafından ele alınan “Değişmeye İsteklendirici Görüşme Yöntemi (Motivasyonel Görüşme) adlı el kitabında yanıt bulmaktayız.

Köroğlu değişme isteği olmayan kişilerde değişmeye yönelik çelişik düşünceler
geliştirmeye, çelişik düşünceler içinde olan kişilerle çalışırken ise değişme gerekçelerini
kişilerin kendisinin ifade etmesi gerekliliğine vurgu yapar. “ İnsanlar genelde kendi
düşüncelerine daha çok inanırlar ve kendi düşüncelerine başkalarınınkinden daha çok
güvenirler.” ifadesini kullanır. Bu bağlamda Motivasyonel Görüşme kişilerin kendi ilgileri ve
değerleri doğrultusunda değişim konuşmasının kişiler tarafından yapılmasını sağlayan kişi
odaklı ve değişim gerçekleştirme sürecinde etkili bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Köroğlu motivasyonel görüşme yöntemini birlikte güreşmeye değil, birlikte yumuşak bir
biçimde dans etmeye benzetir. Bu bağlamda yöntemin temelinde değişime zorlamaktan
ziyade yardımcı olma amacı vardır. Amaca yönelik işbirliği kurularak, kabullenme kavramı
içerisinde kişiye koşulsuz değer verme, eşduyum (empati) sağlama, özerkliğine saygı duyma
ve kişinin gizil güçlerini ortaya çıkarmaya yönelik olumlama yapılması sürecin ilerleyişine
katkı sağlayacak durumlardır.
Peki bu süreçte hangi aşamalar bizi bekliyor gelin biraz göz atalım.
İYİ BİR İLİŞKİ KURMA
Karşılıklı güven ve sevgiye dayalı, işlevsel ilişkiyi oluşturmak için gereken terapötik
atmosferi oluşturma sürecidir. Kişinin kendisine saygı duyulduğunu ve anlaşıldığını
hissetmesi, beklentilerinin karşılanması ve görüşmeden fayda sağlayabilmesi adına süreçte
kullanılması gereken birtakım temel görüşme becerilerini barındırır. Bu beceriler açık uçlu
sorular sorma, doğrulama(olumlama), yansıtma ve özetleme olarak karşımıza çıkmaktadır.
Yansıtmalı dinleme becerisi kişinin söylediklerinin anlaşıldığını anlaması, konuşmasını
sürdürmesi, durumuna açıklık getirilmesi ve bilgi toplanmasında faydalıdır. Kişinin
söylediklerinin içeriğini, duygularını anlamayı ve yeniden ifade etme sürecini oluşturur. İyi
bir yansıtma kısa, anlaşılması kolay, kişinin düşüncelerini pekiştiren, konuşmanın bilgi
akışını bozmayan nitelikte olmalıdır.
Açık uçlu sorular yanıtı “evet” ya da “hayır” olmayan yanıtlama sürecinde kişiyi düşündüren
niteliktedir. Kişide değiştirilmesi gereken davranışların belirlenmesi, değişmeyle ilgili
görüşmenin başlatılması, daha çok bilgi toplanılması ve kişinin sürece etkin katılımının sağlanmasında etkilidir. Süreçte bu tip sorulardan sonra yansıtma yapılması anlaşılan
durumun açıklığa kavuşturulması açısından oldukça önemlidir. Kapalı uçlu sorular kısa yanıt
verilen, kişinin yanıt seçeneklerini kısıtlayıcı etki yaratması açısından kullanımı çok
önerilmeyen soru niteliği taşımaktadır.
Olumlama kişinin iyi ve güçlü yanlarının onaylanması ve olumlu özelliklerinin
vurgulanmasıdır. Kişiyi motive etmede etkilidir.
Özetleme görüşmenin akıcılığını devam ettirme, yeni bir konuya geçiş yapma, görüşmeyi
sonlandırmada kullanılan bir beceridir.
ODAKLANMA
Süreç sonunda ulaşılacak amacın belirlendiği aşamadır. Burada odaklanılacak konunun
belirgin, seçenekler arasından karar verilmesi gereken ya da belirsiz olması uzman tarafından
sürecin düzenlenmesini beraberinde getirmektedir. Odaklanma konusunun belirsiz olması
uzmana yönlendirici bir tutum kazandırır. Değişimin yönünü belirlemek için kişinin güçlü
yanları, kişisel değerleri ve değişme isteği üzerinde durulması sürece katkı sağlamaktadır.
Odağın belirgin olduğu durumlarda sonraki aşamalara geçiş yapılabilmektedir. Seçenekler
arasından karar verilmesi durumunda alternatiflerin sunulması kişiye özerkliğinin önemini
göstermenin başka bir yolu olarak karşımıza çıkmaktadır.
DÜŞÜNCE UYANDIRMA
Bu aşama sürdürme konuşması ve değişim konuşmalarının önem kazandığı aşamadır. Kişi ile
iyi bir ilişki kurulup odak belirlendikten sonra değişme konuşmasının güçlendirilmesi
sürecini kapsamaktadır. Yardım sürecinde kişinin çelişik düşünceler içinde olması bulunduğu
durumu devam ettirmeye yönelik sürdürme konuşması yapmasına neden olmaktadır.
Görüşme sürecinden başarılı bir sonuç elde edebilmek için değişmeye yönelik değişim
konuşmasının daha baskın olması gerekmektedir. Kişilerde değişim sağlanabilmesi için
birtakım ögeler bulunmaktadır. Bunlar: İstek, yeterlik(-abilirim,-ebilirim), gerekçe(ise olur),
gereksinme(-meliyim, -malıyım) olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişilerde değişmeye yönelik
istek dili, yapabilmeye yönelik olumlu algı, önemini vurgulayacak özgül nedenleri sunma ve
gereklilik ifadesini kullanması değişme konuşmasını tanımak ve güçlendirmek için önemlidir.
Değişim gerçekleştirmede hazırlık konuşmasının ardından eylem konuşmasının yapılması
hedeflenir. Bu bağlamda eylem konuşmasında değişimi gerçekleştirmeyi tasarlamayı
açıklayan kalkışma, değişmeye yönelik hazır ve hazırlıklı olmayı ifade eden etkinleşme ve
değişmeye yönelik bir girişimde bulunmayı tanımlayan adım atma süreçleri önem
kazanmaktadır.
Değişim konuşması oluşturma sürecinde kişilerin değişmeye verdiği önemi 0’ dan 10’a kadar
derecelendiren önem ölçeri, yaşadıkları kaygıyı aşırı uçlara taşıyarak en kötü olabilecek
durumu düşündürmeye yönelik aşırı uçlarda sorgulama, sorun öncesi zamanları hatırlatarak
geçmişe baktırma ve geleceği görselleştirerek geleceğe baktırma yaklaşımları kullanılır
TASARLAMA
Değişimin nasıl ve ne zaman gerçekleşeceğinin konuşulduğu aşamadır. Burada eylem
değişme sürecinin öğelerinden faydalanmak gerekmektedir. Bu süreçte kişiler için işlevsel bir
değişim tasarısı oluştururken yanında olmak önem arz eder. Değişim tasarısının kararı ve
uygulaması kişiye aittir.
Değişme konuşmasında artış, sürdürme konuşmasında azalış, değişmeye yönelik soruların
sorulması ve karar verilmesi, değişimin gerçekleştiği durumlara yönelik görselleştirme
yapılması ve değişim için adım atılması kişilerin değişimi tasarlama sürecine hazır
olduklarının belirtileridir.
Tasarının belirgin olduğu durumlarda özet sunulup eylem değişme konuşmasının soruları
kullanılırken belirsiz ve değişim için çoklu seçeneklerin olduğu durumlarda ise öncelik
belirlenip seçim yaptırılmaktadır.
GRUPTA İSTEKLENDİRİCİ GÖRÜŞME YÖNTEMİ UYGULAMASI
Yöntemin grupta uygulanıyor olması grup üyelerine başkaları tarafından kabul edilme, yeni
bakış açıları kazanma ve bakış açısı değiştirme, kişiler arası etkileşimlerden öğrenme, kendini
anlama ve açma, başkalarını düşünme ve yol gösterme kazanımlarını kazandırır.
REFERANSLAR
1. KÖROĞLU, E. (2021). Değişmeye isteklendirici görüşme yöntemi el kitabı(
Motivasyonel Görüşme).Ankara: Esenkal Yayıncılık
Tepki Ekle






