MARİHUANA (ESRAR)’ NIN ETKİLERİ

Marihuana ya da esrar, Hint kenevir bitkisinin (Cannabis Sativa) çiçeklerinden, yapraklarından ve tohum yataklarından elde edilir. Esrar, kenevir bitkisinin yapraklarında bulunan psikoaktif bir maddedir. Genellikle tüttürülerek, çiğnenerek ya da çay olarak da içilebilen bir bitkidir. 

Marihuana, bütün yaş gruplarında en çok kullanılan yasadışı maddedir. Tüketiminde erkeklerin kadınlardan daha yaygın kullanıldığı bildirilmektedir.

Marihuananın kullanımında ölümcül olabilen riskler mevcuttur. Tek başına kullanıldığında dahi tehlikeli riskler mevcut olmasına karşın aynı zamanda diğer madde bağımlılıklarına giden yolda da başlangıç görevi görmektedir.

Birçok psikoaktif madde de olduğu gibi esrarın da kullanıcılarında psikolojik etkileri, fiziksel sonuçları ve nörolojik etkileri olmaktadır.

Psikolojik Etkileri

Etkileri, maddenin tesir gücüne ve alınan doza bağlıdır. Esrar kullanıcıları, esrarın kendilerini rahatlattıklarını ve bu sebeple özellikle sosyal ortamlarda çok daha rahat ettiklerini belirtmektedirler. Esrarın yüksek doz alımında bazı duygusal değişiklikler görülmektedir. Bunun yanında dikkat donukluğu, parçalanmış düşünceler, hafızada zayıflamalar ve zamanın daha da yavaş aktığını hissettiklerini belirtilmiştir. Esrarın aşırı dozda alınmasında varsanı (halüsinasyon) ve aşırı bir panik hali gibi etkileri de olabilir. Burada sayılan etkilerin maddeyi aldıktan belli bir süre sonra ortaya çıkmasından dolayı alınan madde miktarının kişiye yeterli gelmemesinden kaynaklı (tolerans) kişide depresyon, anksiyete gibi duygudurum bozuklukları ortaya çıkabilir. Aynı zamanda esrar gibi psikoaktif maddeler beyinde kalıcı değişimler yaratabilmekte, uzun süreli kullanımda kişide psikoz yaratabilmekte ve hatta şizofreni görülme riskini oldukça arttırmaktadır.

Fiziksel Sonuçları

Esrarın kısa süre kullanımında gözlerde kızarıklık, kaşıntı, ağız kuruluğu, iştah artışı gibi etkileri görülmektedir. Esrar yoksunluk belirtileri arasında karın ağrısı, terleme ve titreme gibi bedensel değişimler, mide sorunları sayılabilir. Uzun dönem kullanılması sonucu ciğerlerin yapısında bozulmalar, öksürük, göğüs ağrısı, kanser, kadınlarda doğurganlığın azalması, hamilelikte gelişim geriliği ve düşük yapma riski, erkeklerde testesteron azlığı ve sperm sayısında azalma görülebilmektedir. Ciğerlere en çok zarar veren maddelerden birisi olan sigarayla karşılaştırıldığında marihuananın sigaradan daha fazla zararlı etkileri olduğu görülmüştür. Örneğin, bir tane marihuana tüketmekle beş sigaranın karbondioksiti, dört sigaranın katranı içe çekilmekte ve hava kanallarıyla bağlantılanan on adet hücre zedelenmektedir (Sussman, Stacy, Dent ve ark., 1996).

Nörolojik Etkileri

Bunlara ek olarak araştırma sonuçlarında marihuananın beyne etkisinde kişinin kısa süreli belleğinde olumsuzluk yarattığı görülmüştür. Kişinin sahip olduğu bilişsel işlevleri bozabilmekte ve buna bağlı olarak öğrenme, bellek ve dikkat gibi işlevleri de zayıflatmaktadır. Beyinde esrar gibi psikoaktif maddeler uzun vadede beyinde dopaminerjik yolakta kalıcı değişiklikler yapabilir (beyindeki dopamin nörotransmitterinin izlediği kortikal yol). Beyinde alınan psikoaktif madde prefrontal korteksin yüksek kortikal işlevlerinden olan duygu düzenleme, dürtü kontrolü ve düşünce ve eylemleri organize etme gibi işlevlerde bozulmalara yol açar.

Tedavisi

Esrar kullanıcıların tedavisinde rehabilitasyon ve ilaç tedavisi, maddenin yarattığı yoksunluk belirtileri açısından şarttır. Bunun yanında bağımlılığın altında yatan temel nedenler ve davranışsal değişim için psikoterapi ile birlikte yürütülmelidir.

KAYNAKÇA

Kring A., Johnson S., Davison G., Neale J., (2019), Anormal Psikoloji (Abnormal Psychology) (12. Basım), Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.