MELANIE KLEIN-HASET VE ŞÜKRAN ADLI KİTAP ÜZERİNE KISA BIR YAZI

Kitap içeriğinde sıklıkla geçen ve üzerine konuşacağım kavramlar

Freud ve Klein’in dürtü üzerine görüşleri

Freud’a göre dürtülerin kökeni haz ilkesine dayanır ve dürtü tatminini sağlayan nesne kökensel olarak önem taşımaz. Dürtü ve nesne arasında hiçbir içsel veya özsel bağ yoktur. Dürtü nesnesi yalnızca tekrarlayan deneyimler sayesinde özel ve simgesel bir anlam elde eder, der. Oysa Klein’e göre dürtü evrimle gelen içsel nesnelere bağlıdır. Ayrıca dürtü yerine içgüdü kavramını kullanmıştır. 

Freud’a göre üst ben oluşumu dışsal, toplumsal, ebevynsel yasaklara bağlanırken, Klein de bu süreç nesne ilişkilerinin gelişmelerinin bir sonucu olarak ifade bulur.  

a) İçselleştirilmiş nesneler (içe yansıtılmış nesneler) nedir? 

Klein'e göre, içsel nesne kavramı, özellikle çocukluk dönemindeki ilişkilerden türetilen ve bireyin duygusal dünyasını şekillendiren bir kavramdır. İçsel nesne, bireyin dış dünyayla ilişkilerinde deneyimlediği kişilerin iç dünyada oluşturduğu temsillerdir. Bu temsiller, duygusal gelişim üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. 

Son olarak, içsel nesne, savunma mekanizmalarının bir sonucu olarak "tamamen iyi" ve "tamamen kötü" biçimindeki nesne parçalarına bölünebilir. Bu, bireyin içsel çatışmalarını yönetme ve duygusal deneyimlerini düzenleme şekillerinden biridir. Bu bölünme, içsel nesnenin karmaşık ve çelişkili niteliklerini yansıtır. 

Klein'in kuramında, nesnenin deneyimlenişi, somut iç nesneden nesnenin daha soyut ve sembolik hale evrilmesiyle gelişir. Bu gelişme sırasında, iç nesne dış nesneye benzemeye başlar ve her ikisi de daha gerçekçi hale gelir. En önemlisi de psikolojik gelişim iki farklı kendilik ve nesne ilişkisine bölünmüştür. Birincisi, bölünmüş nesne (ve kendilik) parçaları ile karakterize edilen paranoid-şizoid konumdur. İkincisi, çifte değerliliği (aynı nesneye karşı sevgi ve nefret hissetmeyi) yeteneğiyle ve nesnenin iyi ve kötü yönlerinin bütün bir nesnede bütünleştirilmesiyle karakterize olan depresif konumdur.  Psikopatoloji, paranoid-şizoid konumun ya da depresif konumun çeşitli özelliklerini ve bunlardaki fiksasyonu gösterir. Çocuğun dünyayı kesin hatlarla bölerek iyi e kötü olarak algılaması kendi içgüdüsel yapılanmasından gelir. İyi nesneye sevgiyi verirken kötü saldırganlığı verir. Nesneler bütünsel olarak değil iyi ve kötü nesneler haline bölünerek yaşantılanır ve bu döneme kısmı nesne ilişkisi denir. Klein'a göre suçluluk duyguları ve vicdan cezalandırılma korkularından gelmez. Saldırganlığın yöneldiği nesnenin aynı zamanda sevgi nesnesi olmasından türer. Yani çift değerlik insanın ulaştığı en yüksek düzeydir.

Savunma mekanizmaları 

İlk kez Ferenczi tarafından kullanılan içe yansıtma (introjection) Freud tarafından da netlik kazanmış bir kavramdır. Freud'a göre nesne kaybı karşısında yaşanan bir savunma iken Klein’e göre içe yansıtma oral dönemdeki iç güdüsel faaliyetin ruhsal bir temsili olmakla birlikte bu savunma iç dünya karşısındaki kaygı ile de çalışır. Hem Freud hem de Klein varoluşun doğuştan kötü olduğunu ve saldırgan nesnelerle dolu olduğunu söyler. Klein bu kötülüğü iyiyle yer değiştirmesi gerektiğini, beni ve içsel iyi nesneleri korumaya yönelik bir savunma yaşanmasını savunur. 

Fantezi

Klein'e göre ''bilinçdışı fantezi’’ tüm ruhsal süreçleri temellendirir ve ruhsal işlevselliğe eşlik eder. Oysa Freud fantezinin dışsal bir engellemeyi, hayal kırıklarını telafi etmeye yönelik olduğunu söyler.  

İyi meme ve kötü meme ile paranid-şizoid depresif konum ilişkisi