TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU VE OBEZİTE ARASINDAKİ İLİŞKİ
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve obezite toplumda yüksek oranda morbidite ve mortalite ile ilişkilendirilmiştir ve bu durum önemli sağlık endişelerine yol açmaktadır. Yetişkinlerde vücut kitle endeksi ≥ 30 (kg/m2) olan bireyler obez olarak kabul edilir. Obezite, diyabet ve kalp yetmezliği dahil olmak üzere çok sayıda sağlık sorununa neden olur. Travma sonrası stres bozukluğu ile obezite arasındaki olası bağlantı obeziteyle ilişkili hastalıklar üzerinde etkili olabilir ve tedavisi hem obeziteye hem de TSSB’ye yardımcı olabilir.

Obezite, ruhsal hastalıklardan muzdarip olanlarda daha yaygındır -depresyon bu alanda en çok çalışılanıdır. Ancak Yeni Zelanda’da yürütülen araştırmalar, obezitenin depresyondan çok TSSB ile daha yakından bağlantılı olduğunu göstermektedir. Birey, çocukluk çağı istismarı, erken yaşam stresi veya askeri çatışma gibi travmalar yaşamışsa obezite riski artabilir. Dahası, şiddetli stres birçok psikolojik ve biyolojik sürecin bir sonucu olarak kilo değişikliğine sebep olabilir. Örneğin, düşük gelirli bir haneden olmak, çocuk işçiliği gibi birçok travmatik sonuca yol açabilir ve bu durumdan kaynaklanan stres obezite olasılığının artmasına yol açabilir. Ek olarak, kısa bir süre içinde büyük miktarda yiyecek tüketme ve ne veya ne kadar tükettiğiniz konusunda kontrolsüz hissetme ile karakterize olan tıkınırcasına yeme bozukluğu, erken yaştaki travma veya TSSB tarafından da ortaya çıkabilir. Tıkınırcasına yeme bozukluğunun hem obeziteye hem de dikkat eksikliği/hiperaktiviteye katkıda bulunması nedeniyle obeziteyle birlikte bulunması durumunda psikiyatrik sorunlar ve obezite arasındaki bağlantı desteklenmiş olur. TSSB genellikle sağlıksız davranışlara ve kronik hastalık geliştirme olasılığının daha yüksek olmasına yol açar. Sağlıklı kontrollerle karşılaştırıldığında TSSB hastalarının kanlarında kortizol miktarı düşüktür ve bu da baş dönmesine, hızlı kilo kaybına, yorgunluğa ve düşük kan şekerine neden olabilir. Ek olarak, TSSB tedavisi sıklıkla kilo alımına neden olma potansiyeli içeren psikotropik ilaçların kullanımını gerektirir.
Bazı insanlar -özellikle kadınlar- olumsuz duygulara yanıt olarak aşırı yeme eğilimindedir. Dahası, obezite ile ilişkili “damgalanma”, özellikle kadınlarda depresyon sıklığını artırabilir. Obezitesi olan bireylerin depresyon yaşama olasılığı %55 daha fazlayken depresyonda olan kişilerin obez olma olasılığı %58 daha fazladır. Depresyonun obezite ile en etkili bağlantı olduğu düşünülse de hem TSSB hem obezitesi olanlar daha kötü fiziksel sağlık, daha yüksek somatizasyon ve düşmanca semptomlar, daha fazla tıbbi sorun, daha yüksek BMI ve spor ve fiziksel egzersize daha az katılım bildirdiler. Genel yaşam kalitelerinin değerlendirilmesinde de daha kötü performans gösterdiler. Eş zamanlı TSSB ve obezitesi olan gaziler, bilişsel işlev ve ruh sağlığı işlevi testlerinde yalnızca obezitesi olan gazilere göre daha kötü performans gösterdiler. Ayrıca, TSSB ve obezitesi olan gaziler arasında nikotin bağımlılığı, intihar düşünceleri, düşük uyku kalitesi ve yaşam boyu ruh sağlığı tedavisi yaşanma olasılığı daha yüksekti.
TSSB üzerinde yapılan önceki araştırmalar, amigdala ve hipokampüste yapısal değişiklikler olduğunu bildirmiştir; bu, TSSB semptomlarının yoğunluğunun göstergesi olabilir. Bu değişiklikler ayrıca beynin gıda tüketimiyle ilişkili uyarıcılara nasıl tepki verdiğini de etkileyebilir ve bu da obezitenin gelişmesine yol açabilir.
Özetle, obezite yalnızca vücut kitle indeksi veya diyetle ilgili değildir; geçmişte yaşanan travmatik deneyimlerin bir sonucu olarak zamanla da gelişebilir. Bunun için kullanılan terim travma sonrası stres bozukluğudur. TSSB ile obezite arasında önemli bir bağlantı olabilir ve birini tedavi etmek diğerini de tedavi etmeye yol açabilir. Alternatif veya potansiyel olarak daha etkili bir strateji için korelasyonun daha fazla araştırılması gerekmektedir.
KAYNAKÇA
Pagoto, S. L., Schneider, K. L., Bodenlos, J. S., Appelhans, B. M., Whited, M. C., Ma, Y., Lemon, S. C. (2012). Association of Post-Traumatic Stress Disorder and Obesity in a Nationally Representative Sample. Obesity Journal, 20(1), 200-205.
Perkonigg, A., Owashi, T., Stein, M. B., Kirschbaum, C., Wittchen, H. U. (2009). Posttraumatic Stress Disorder and Obesity: Evidence for a Risk Association. American Journal of Preventive Medicine, 36(1).
Stefanovics, E. A., Potenza, M. N., Pietrzak, R. H. (2020). PTSD and Obesity in U.S. Military Veterans: Prevalence, Health Burden, and Suicidality. Psychiatry Research, 291.
Tepki Ekle






